Het menselijk zenuwstelsel is een wonderbaarlijk en complex netwerk dat ons lichaam reguleert en ons in staat stelt om te reageren op de wereld om ons heen. De manier waarop het zenuwstelsel reageert op stress en hoe deze reacties leiden tot lichamelijke klachten en ongemakken is een van de belangrijkste aspecten voor onze gezondheid. Ruim 20% van Nederland kampt met stressklachten en dit zijn slechts de mensen die directe symptomen van stress waarnemen. Hierbij worden niet de indirecte klachten die veroorzaakt worden door langdurige stress meegeteld, zoals chronische pijn; nek- schouder- rugklachten, darmklachten, slapeloosheid, huidklachten, chronische vermoeidheid en meer.
Wat doet stress met ons lichaam? Wanneer we worden geconfronteerd met een stressvolle situatie, activeert ons zenuwstelsel het ‘vecht- of vluchtsysteem’, ook wel bekend als het sympathische zenuwstelsel. Dit systeem is evolutionair ontwikkeld om ons te helpen reageren op dreigend gevaar. Het zorgt voor een snelle afgifte van stresshormonen zoals adrenaline en cortisol, waardoor ons hart sneller gaat kloppen, onze ademhaling versnelt en onze spieren zich spannen, klaar om te vechten of te vluchten. Hierbij maakt ons zenuwstelsel geen onderscheid in het soort gevaar, waarbij het ooit ging om gevaar om leven of dood bij het zien van een sabeltandtijger, kan het nu je collega zijn, een (schoon-)ouder, je lange to-do-list, maatschappelijke verwachtingen of (financiële) verantwoordelijkheid dat het systeem activeert.
Hoewel dit systeem ons in staat stelt om snel te reageren in (nood)situaties, kan langdurige of constante blootstelling aan stress leiden tot blijvende activatie van het vecht- of vluchtsysteem. Ook al weet je met je hoofd wel dat je leven er niet vanaf hangt, het lichaam reageert met hetzelfde vecht of vlucht systeem. Welke stressfactor het systeem aanwakkert maakt geen verschil in de reactie van het lichaam. Deze zal altijd reageren alsof je leven er vanaf hangt! Wanneer je leven er vanaf hangt is dat niet het moment om de spijsvertering opgang te helpen, goede cellen aan te maken en energie te besteden aan weefselherstel. Dat zijn namelijk taken van het lichaam voor een lange termijn behoud van het lichaam. Bij stress denkt het lichaam alleen aan in leven blijven op dit moment.
Het lichaam gebruikt alle energie om de het bloed naar de spieren te pompen, om te kunnen vechten of vluchten. Er gaat er minder bloed naar de organen, slechts hoognodige functies zullen in stand gehouden worden en ook het immuunsysteem wordt onderdrukt. Het lichaam gaat op den duur klachten ontwikkelen.
Klachten van stress beperken zich niet alleen tot pijn in je spieren en gewrichten, maar door de onderdrukking van het immuunsysteem voor een diversiteit aan klachten. Ontstekingen, infecties en zelfs angst, depressie en stemmingswisselingen, kunnen hieruit voortkomen.
Stress is slechts een natuurlijke reactie is die ons helpt te overleven. Echter, wanneer stress chronisch wordt en ons dagelijks functioneren belemmert, kan je gebruik maken van de meest bekende mogelijkheden om stress te verminderen of om er beter mee om te gaan. Zoals regelmatige lichaamsbeweging, meditatie en ademhalingsoefeningen, gezonde voeding, voldoende slaap, en het onderhouden van sterke sociale relaties.
Echter, wanneer je niet slechts ‘beter met stress om wilt gaan’, maar dit ook werkelijk wilt oplossen dan is het nodig om verder te kijken dan ‘het probleem’. De werkelijke vraag die we onszelf kunnen stellen om de kern van stress te achterhalen is; Waarom werk je zo hard? Of terwijl; vanuit welke angst of pijn wordt je getriggerd om zo hard te werken/opruimen/verantwoordelijkheden op je te nemen/discussies aan te gaan? enz enz…
Wanneer we de dieperliggende vragen beantwoorden komen we bij onze echte pijn of angst en kunnen we ervoor zorgen dat chronische stress werkelijke verdwijnt.
Leer je zenuwstelsel te begrijpen, luister naar je klachten, stel de juiste vragen en durf open te staan voor nieuwe antwoorden. Zodat je de voor jou juiste stappen kan zetten om je gezondheid en plezier in leven terug te vinden en te behouden.